Paramı Nereye: Startup Yatırımlarına Dair Tüm Detaylar | Domino Ventures Mustafa Kopuk ile Söyleşi

Bugünkü yazıda YouTube ka  nalım Serif The Broker Türkiye için konuk aldığım Domino Ventures Kurucu Ortağı Mustafa Kopuk ile gerçekleştirdiğimiz sohbetin en önemli noktalarını, yatırımcılar ve girişimciler için pratik tavsiyelerle özetliyorum. Mustafa'nın 7,5 yıllık erken aşama yatırım tecrübesinden ve Domino Ventures'ın yatırım felsefesinden yola çıkarak; VC (venture capital) nasıl çalışır, ne kadar yatırım ayırmalısınız, fonlara giriş koşulları ve girişimcilerin bilmesi gerekenler gibi soruların cevaplarını paylaşıyorum.

VC Nedir? Venture Capital'in Temel Mantığı

Venture capital (risk sermayesi), yüksek teknoloji ve ölçeklenebilir iş modellerine erken aşamada yatırım yapma pratiğidir. Ama önemli bir nokta: VC, herkesin tüm birikimini koyacağı bir alan değildir. Mustafa'nın deyimiyle; "Tüm yumurtaları tek sepete koymak" doğru bir yaklaşım değildir.

Mustafa: "Venture capital dediğimiz şey, erken aşama yatırımlar ve bunlar genelde likit olmayan yatırımlardır. Fonlar startupların paylarını alır ve bu payların değerinin katlanarak artmasını hedefler."

Portföy Dağılımı: Ne Kadarını Startup'lara Ayırmalıyız?

• Genel tavsiye: Toplam varlıkların yaklaşık %5'i VC/özel sermaye tarafında olabilir. Dünya genelinde maksimum oran genelde %10 olarak öneriliyor.
• Bu %5, eviniz, arazileriniz ve diğer tüm varlıklar dahil edildiğinde hesaplanmalı; banka mevduatı gibi kısa vadeli likit varlıklardan ayrı düşünülmeli.
• Angel yatırımcı olmayı düşünüyorsanız: En az 10 startup'a yatırım yapmadan bireysel melek yatırımcı olmamak öneriliyor—çünkü tek startup'a konulan bahis yüksek risk taşır.

Fonların İşleyişi: Likidite, Çağrı Sistemi ve Taahhüt

• VC fonları likit değildir: Yatırımcılar fon yöneticilerine bir taahhüt verir; bu taahhüt genelde 5 yıl içinde parça parça (capital call) talep edilir.
• Minimum giriş genelde Euro cinsindedir ve taahhüt dört taksitte çağrılabilir.
• Fonlar topladıkları nakdi doğrudan faiz getiren enstrümanlarda tutamaz; hesaplar saklama (custody) hesaplarında, tarafsız güven yapılarına bağlı olarak tutulur.
• Fonlar genelde %5–15 arası iştirak payları alır; yüzde 51 gibi çoğunluk alınması çoğu coğrafyada mümkün değildir.

Domino Ventures'ın Yatırım Stratejisi ve Beklentileri

Domino Ventures örneğinde fon hedefleri şöyle özetlenebilir:

• Bir fonda yaklaşık 40 yatırım planlanıyor.
• Hedef, bu yatırımların ~23'ünün 20x ve üzeri, kalanların ise en az 5x getirisi sağlaması yönünde.
• Portföydeki startup'ların yaklaşık yarısının başarısız olabileceği kabul ediliyor—bu, VC matematiğinin bir parçası.
• Fon, teknoloji, deeptech, yapay zeka ve temiz teknoloji gibi alanlara odaklanıyor; "global from day one" yani kuruluşundan itibaren küresel ölçeklenebilir iş modelleri ön planda.

Risk, Getiri ve Exit Stratejisi

VC yatırımları yüksek risk-yüksek getiri dengesine dayanır. Önemli noktalar:

• Exit (çıkış) senaryosu her yatırımda düşünülmeli: Potansiyel alıcı kim olabilir? Halka arz mümkün mü? Strateji 5–15 yıllık bir zaman dilimine göre planlanmalı.
• Domino örneğinde ortalama çıkış beklentisi 5 yıl, maksimum 15 yıl olarak ifade ediliyor.
• Geçmiş örnekler: Domino'nun 7 yılda yaptığı 74 yatırım, ~446 milyon dolar yatırım hacmi ve 4 çıkış bulunuyor. Bazı çıkışlar kısa sürede (ör. 11 ay) beklenenden iyi sonuçlar getirebiliyor.

Yatırımcılar İçin Pratik Bilgiler: KYC, Custody, Vergi

• Hollanda merkezli fonlarda yatırımcıların KYC (know-your-customer) süreçleri 3–12 hafta arasında sürebilir; fonlar kaynakların meşru olduğunu devlet garantileriyle doğrular.
• Fon hesaplarına erişim çift imza/şikayetli mekanizmalarla sağlanır; yöneticiler fonu kendi hesabında tutamaz.
• Türkiye'de girişimciler ve yatırımcılar için devletin sunduğu vergi avantajları ve AR-GE teşvikleri önem taşıyor; örneğin belli programlarda yatırım yükümlülükleri ve teşvikler bulunuyor.

Girişimciler İçin: Yatırım Alırken Nelere Dikkat Etmeli?

Mustafa'nın girişimcilere tavsiyeleri öz ve net:

• Hazırlıklı olun: Yatırımcıya gönderilen e-postalar, sunumlar ve term sheet üzerindeki tutum, yatırım kararını etkiler. Basit hatalar olumsuz puan getirir.
• Dürüstlük ve şeffaflık esastır. Bilmediğiniz noktaları kabul edip mentor desteği almaya açık olmak olumlu görülür.
• Girişimci karakteri çok önemlidir: 7/24 çalışma, dayanıklılık ve pes etmeme ruhu VC'ler için kırılma noktasıdır.
• VC'ler mentordür; yatırımcı payı alır ama şirketin patronu olmaz. Kurucular yönetime liderlik etmeye devam eder.
• Domino'nun temel kriterleri: yüksek teknoloji, tamamen dijital iş modeli, kuruluşun ilk gününden itibaren küresel ölçeklenebilirlik. Bir girişim bu kriterlere uymuyorsa, fon yatırım yapmayabilir; bu girişimin kötü olduğu anlamına gelmez, sadece fonun stratejisiyle uyuşmaz.

Sektör Odakları: Yapay Zeka ve Deeptech Hakkında Düşünceler

Yapay zeka hızlı gelişiyor; bu nedenle VC'ler iki tür ürünü ayırt etmek zorunda:

• 24 saatte kurulabilecek, yüzeysel generatif AI uygulamaları (düşük bariyerli çözümler).
• Gerçekten araştırma ve geliştirme gerektiren, derin teknoloji (deeptech) çözümleri.

Mustafa, hızlı popülerleşen AI projeleri arasında gerçek teknoloji ile pazarlama vaadi karışımının ayırt edilmesi gerektiğini vurguluyor. VC'lerin görevi doğru ekip ve iş modeline yatırım yapmak.

Fon Yönetimi: Takip Yatırımları (Follow-On) ve Portföy Dengesi

• Fonlar yalnızca yeni yatırım yapmakla kalmaz, başarılı görülen portföy şirketlerine follow-on yatırımlarıyla destek verirler.
• Fonun yatırım bütçesi dönemlere göre dağıtılabilir: ilk yıllarda yeni yatırımlar, sonraki yıllarda takip yatırımları ön planda olabilir.
• Portföy yönetimi portföy çeşitlendirmesini gerektirir; aynı alandan çok fazla yatırım yapmamak stratejik tercihtir.

Gerçek Hayattan Öğrenilen Dersler

• Görünüşte benzer imkanlara sahip girişimler farklı sonuçlar verebilir; ekip, pivot yeteneği ve global müşteri kazanımı kritik.
• Türkiye ekosistemi son yıllarda devlet destekleri ve teşviklerle büyüyor; yatırım sayıları artıyor fakat fon bulmak zorlaşabiliyor—özellikle daralma dönemlerinde.
• Bir fonun kapanması veya quota dolması, bir girişimin reddedildiği anlamına gelmeyebilir; bazen fonun likidite ve takip yatırım planları buna engel olur.

Sonuç: Nasıl Başlamalı ve Nelere Dikkat Etmeli?

Özetle, VC dünyasına girmek istiyorsanız şunlara dikkat edin:

1. Yatırımcı olarak portföyünüzü çeşitlendirin; VC'ye ayıracağınız payın genelde %5 civarı olması makul bir başlangıçtır.
2. Fon seçerken yönetici tecrübesi, yatırım tezi, coğrafya ve sektör odaklarına bakın.
3. Girişimciyseniz gerçekçi olun; yatırımcılarla iletişimde profesyonel ve zamanında cevap verin, finansal plan ve exit stratejinizi düşünecek şekilde hazırlanın.
4. Yapay zeka ve deeptech alanlarında yatırım yaparken “gerçek teknoloji” ile “pazarlanmış fikir” arasındaki farkı anlamaya özen gösterin.
5. Fonların likit olmadığını, taahhüt ve capital call mantığını öğrenin; KYC ve custody süreçlerini önceden planlayın.

Kapanış

Mustafa Kopuk ile yaptığımız bu sohbet, VC ekosistemine girmek isteyen hem yatırımcılar hem de girişimciler için bir rehber niteliğinde oldu. Eğer startup yatırımları ile ilgileniyorsanız, küçük ama stratejik bir pay ayırıp doğru fon ve ekipleri seçmek uzun vadede getiriyi maksimize etmenin yoludur. Bu konuyu daha derinlemesine ele almak isterseniz sorularınızı bekliyorum.